DANE FILMU

Tytuł oryginalny:
Woman in Gold
Produkcja:
The Weinstein Company,
BBC Films, Orgin Pictures,
Wielka Brytania, USA

Premiera światowa:
01.04.2015
Premiera polska:
22.05.2015

Dozwolony od lat: 15
Czas: 109 minut
Dystrybucja w Polsce:
Forum Film Poland

EKIPA

Reżyseria: Simon Curtis
Scenariusz:
Alexi Kay Campbell w oparciu o życiorysy Randola Schoenberga i Marii Altmann

Muzyka: Martin Phipps, Hans Zimmer
Zdjęcia: Ross Emery
Montaż: Peter Lambert
Scenografia: Jim Clay
Dekoracje: Dominic Masters
Efekty specjalne: Mark Holt
Kostiumy: Beatrix Pasztor
Producenci: David M. Thompson, Kris Thykier
Producenci wykonawczy:
Christine Langan, Harvey Weinstein,
Negeen Yazdi, Robert Walak, Ed Wethered,
Alan Yentob, Ed Rubin, Simon Curtis,
Tim Jackson

AKTORZY

Helen Mirren ..... Maria Altmann
Ryan Reynolds ..... Randol Schoenberg
Daniel Brühl ..... Hubertus Czernin
Katie Holmes ..... Pam Schoenberg
Tatiana Maslany ..... młoda Maria Altmann
Max Irons ..... Fritz
Charles Dance ..... Sherman
Antje Traue ..... Adele Bloch-Bauer
Elizabeth McGovern ..... sędzia Florence Cooper
Frances Fisher ..... Barbara Schoenberg
Moritz Bleibtreu ..... Gustav Klimt
Tom Schilling ..... Heinrich
Allan Corduner ..... Gustav Bloch-Bauer
Henry Goodman ..... Ferdinand Bloch-Bauer
Nina Kunzendorf ..... Therese Bloch-Bauer
Jonathan Pryce ..... sędzia Sądu Najwyższego Rehnquis

Maria Altmann (1916–2011) przyszła na świat dziewięć lat po ukończeniu przez sławnego klasyka secesji Gustava Klimta (1862–1918) wspomnianego obrazu, powszechnie uznawanego za arcydzieło. Płótno przedstawiało Adelę Bauer, siostrę matki Marii. Siostry Bauer poślubiły braci Ferdinanda i Gustava Blochów. Cała czwórka mieszkała w apartamencie przy jednej z najsłynniejszych ulic wiedeńskich, Elisabethstrasse. Adele i Ferdinand (zwany „królem cukru”) byli znanymi mecenasami sztuki, prowadzili salon, w którym bywali tacy artyści jak dramaturg i autor prozy Arthur Schnitzler, kompozytorzy Gustav Mahler i Richard Strauss czy też właśnie Klimt, czołowy przedstawiciel art nouveau. Przesycone erotyzmem prace tego ostatniego zachwycały publiczność. Adele często była jego modelką, podejrzewano ich zresztą o romans. W przypadku słynnego portretu malarz stylizował jej wizerunek na egipską władczynię. Naszyjnik widoczny na obrazie dostała później Maria od swego wuja w prezencie ślubnym. Adele zmarła młodo na zapalenie opon mózgowych w 1925 roku.

Swoje życie w Wiedniu, który wydawał się przyjazny i bezpieczny, Maria wspominała z nostalgią. W domu odbywały się cotygodniowe koncerty. Maria wzięła udział w balu debiutantek. W wieku 21 lat wyszła za mąż za początkującego śpiewaka operowego, Fritza Altmanna. Sześć tygodni później Hitler dokonał anszlusu Austrii i włączył ją do III Rzeszy, co przez dużą część mieszkańców zostało przyjęte wręcz z entuzjazmem. Dla Żydów oznaczało jednak kataklizm. Blochowie-Bauerowie stracili wszystko – biżuterię, zastawę stołową, stradivariusa (stradivariusy, czyli skrzypce, które wyszły spod ręki słynnego lutnika z przełomu XVII i XVIII wieku Antonio Stradivariego, uważane są za największe osiągnięcia lutnicze w historii i do dziś stanowią wzór dla twórców instrumentów; na aukcjach sztuki osiągają niebotyczne ceny), obrazy, w tym dzieła Klimta. Fritza aresztowano. Przez krótki czas trzymano go w obozie koncentracyjnym w Dachau (został wykupiony przez brata), po czym wraz z Marią uciekł do Anglii, a potem do USA. Majątek Blochów-Bauerów przepadł, a naszyjnik Marii trafił do żony Hermanna Goeringa, Emmy. Słynny portret, po zrabowaniu przez faszystów, został umieszczony w austriackiej galerii Belweder w Wiedniu. Altmannowie zamieszkali w Kalifornii, w Los Angeles, i doczekali się czwórki dzieci. Maria prowadziła sklep z tkaninami, Fritz znalazł pracę w firmie Lockheed, amerykańskiej wytwórni zbrojeniowej, specjalizującej się w produkcji samolotów (założonej w 1932 r., przekształconej w 1992 roku w koncern Lockheed-Martin). Starali się nie wracać do tragicznej przeszłości. Jednak po śmierci siostry Maria odnalazła w dokumentach zmarłej listy mówiące o „Złotej Adeli” oraz o innych dziełach sztuki, głównie obrazach, ukradzionych jej rodzinie przez nazistów podczas anszlusu. Odejście siostry obudziło w starszej pani pragnienie, wręcz determinację, by szukać sprawiedliwości.

Choć portret należał do jej rodziny, odzyskanie go okazało się niezwykle trudne. Zwróciła się o pomoc do prawnika Randola Schoenberga z zaprzyjaźnionej rodziny innych emigrantów z Wiednia. Był on wnukiem słynnego kompozytora, Arnolda. Tak wspominał tamto pierwsze spotkanie: – Maria opowiedziała mi swoją historię, a ja słuchałem jak zahipnotyzowany. Maria była olśniewająco piękna, rudowłosa, elegancka i błyskotliwa; lubiła opowiadać dowcipy. Była po prostu najbardziej czarującą i kulturalną osobą, jaką można sobie wyobrazić: cytowała fragmenty oper, tak jak teraz cytuje się kwestie z filmów. Była ostatnią osobą z grona przyjaciół moich dziadków i poznanie jej było dla mnie jak przebudzenie. Nie znał się jednak na odzyskiwaniu dzieł sztuki, lecz na prawie gospodarczym. Szybko pogłębił wiedzę i wziął się do pracy.
Austriacki rząd odrzucił pozew, twierdząc, że wolą Adeli i jej męża Ferdinanda było, aby obraz trafił do Galerii Narodowej Belvedere. Miało to mieć miejsce jeszcze w 1923 roku. Uznano, że obrazy nabyto zgodnie z prawem. Działania Altmann zostały wstrzymane, gdy okazało się, że złożenie pozwu w Austrii będzie wiązać się z kosztami rzędu miliona dolarów. Schoenberg, który rzucił swoje dotychczasowe zajęcie, wpadł na pomysł, by pozwać austriacki rząd w amerykańskich sądach, wykorzystując mało znany precedens. Altmann i Schoenberg nie złożyli więc broni i zwrócili się do amerykańskich sądów, by umożliwiły odzyskanie zagrabionego majątku obywateli USA poza granicami kraju. Schoenberg w 2004 r. stanął przed sędziami Sądu Najwyższego USA, którzy mieli orzekać w sprawie. Mimo iż stwierdził, że nie rozumie treści pierwszego pytania zadanego mu przez jednego z sędziów, ci uznali, że nie mają do czynienia z naciągaczem. W Austrii duetowi Altmann-Schoenberg przyszedł w sukurs Hubertus Czernin, dziennikarz śledczy, który wcześniej ujawnił nazistowską przeszłość austriackiego prezydenta Kurta Waldheima. Odnalazł dowody na to, że Ferdinand Bloch zapłacił za obrazy – w tym za „Złotą Adelę” – a zatem to on był ich prawowitym właścicielem, nie zaś Adele. Odnalazł się także testament Ferdinanda, mówiący, że pozostawia swój majątek spadkobiercom, a nie państwu austriackiemu. W końcu w Sądzie Najwyższym sprawa została wygrana i Austria zgodziła się rozważyć zwrot obrazu po rozprawie w austriackim sądzie arbitrażowym do spraw skradzionych dzieł sztuki. Wielu obserwatorów uważało, że austriaccy urzędnicy się nie ugną i że po prostu poczekają na śmierć Altmann. Mylili się. 17 stycznia 2006 roku zapadła decyzja – wszystkie pięć obrazów Klimta wymienione w pozwie miały zostać zwrócone Marii Altmann i jej rodzinie. Zostały potem pokazane na ekspozycji w Los Angeles, po czym Maria wystawiła je na aukcji. Najsłynniejszy z nich, czyli portret Adele, kupił za 135 milionów dolarów magnat przemysłu kosmetycznego Ronald Lauder i udostępnił w swej Neue Galerie w Nowym Jorku. Taki był zresztą warunek Altmann – by obraz nie został odebrany publiczności. Lwią część zysków ze sprzedaży dzieł Maria przeznaczyła na cele charytatywne. Zmarła w 2011 roku.

EKIPA

Helen Mirren (Maria Altmann)

Właśc. Helen Lydia Mironoff (Jelena Wasiljewna Mironowa). Jedna z najbardziej cenionych i wszechstronnych brytyjskich aktorek. Urodziła się 26.07.1945 roku w Leigh-on-Sea, Essex, w Anglii. Jest wnuczką rosyjskiego arystokraty, dyplomaty za czasów carskiej Rosji, którego Rewolucja Październikowa zaskoczyła w Londynie. Udało mu się ściągnąć do Wielkiej Brytanii żonę i syna. Rodzina pragnęła, by Helen została nauczycielką, ale już podczas nauki występowała w National Youth Theatre. Za rolę Kleopatry w „Antoniuszu i Kleopatrze” (1965) Szekspira na deskach teatru Old Vic zebrała entuzjastyczne recenzje, co pozwoliło jej uzyskać angaż do Royal Shakespeare Company w 1967 roku. Tam wystąpiła m.in. w „Hamlecie” oraz „Troilusie i Kressydzie”. Zdobyła nominację do nagrody Tony za „Taniec śmierci” Strinberga w 2002 roku. W latach 70. i 80. najchętniej obsadzano ją w filmach w rolach nasyconych drapieżnym erotyzmem. Wielką popularność przyniósł jej w latach 90. udział w kryminalnym serialu „Prime Suspect” (nagrody Emmy i BAFTA). Nagrodę Emmy zdobyła także za rolę w telefilmie „The Passion of Ayn Rand”. Złoty Glob otrzymała za „Losing Chase”. Za występ w filmie „Cal” zdobyła nagrodę dla najlepszej aktorki na festiwalu w Cannes w 1984 roku. Po raz drugi nagrodą tą uhonorowano ją za rolę w „Szaleństwie króla Jerzego” (także nominacja do Oscara za najlepszą żeńską rolę drugoplanową). Drugą nominację do Oscara zdobyła za występ w „Gosford Park” Roberta Altmana, a trzecią za „The Last Station” (2009). Wcześniej zaś zdobyła Oscara za popisową rolę w „Królowej” (2007).

Ryan Reynolds (Randol Schoenberg)

Przyszedł na świat 23 października 1976 roku w Vancouver, jako najmłodszy z czterech synów Jima Reynoldsa, hurtownika żywności, i ekspedientki Tammy Reynolds. W 1994 roku ukończył szkołę średnią Kitsilano Secondary School w Vancouver. Przed kamerą pojawił się po raz pierwszy w wieku 17 lat, w podwójnej roli nastoletniego Ganesha i Jeffreya w „Zwyczajnej magii” („Ordinary Magic”, 1993). Debiutem na małym ekranie – rolą Billy'ego Simpsona w serialu TV „Hillside”, zwrócił na siebie uwagę telewidzów i krytyków. Sukcesem był występ w serii komediowej „Oni, ona i pizzeria” (Two Guys, a Girl and a Pizza Place, 1998–2001). Z powodzeniem występował zarówno w thrillerach, komediach romantycznych, jak i horrorach. Ostatnio udowodnił swą wielką klasę w czarnej komedii „Głosy” („Voices”, reż. Marjane Satrapi). W 2008 roku ożenił się ze Scarlett Johansson, jednak związek ten rozpadł się na początku 2011 roku. 9 września 2012 wziął ślub z aktorką Blake Lively („Plotkara”).

Daniel Brühl (Hubertus Czernin)

Urodził się 16.06.1978 roku w Barcelonie w rodzinie niemieckiego reżysera telewizyjnego Hanno Brühla i katalońskiej profesor. Wkrótce potem wraz z rodzicami przeniósł się do Kolonii, gdzie uczęszczał do Dreikönigsgymnasium. Dorastał w dwujęzycznym domu, opanował znakomicie język niemiecki, hiszpański, kataloński, francuski i angielski. Po raz pierwszy pojawił się na ekranie w wieku siedemnastu lat w serialu „Verbotene Liebe” (1995). Przełomem w jego karierze była rola Aleksa w „Good bye, Lenin!” (2003). Z sukcesem wystąpił w wielu międzynarodowych produkcjach, m.in. jako Niki Lauda w „Wyścigu”. W latach 2001–2006 był związany z niemiecką aktorką Jessicą Schwarz („Pachnidło”).

Simon Curtis (reżyseria)

Urodził się 11.03.1960 w Londynie. Bardzo ceniony w Anglii producent i reżyser. Pracował w Royal Court Theatre jako asystent reżysera, z czasem sam zaczął reżyserować. Od połowy lat 90. współpracuje z BBC, specjalizując się w adaptacjach klasyki oraz sztukach teatralnych. „Mój tydzień z Marilyn” był jego debiutem kinowym. Jego żoną jest aktorka amerykańska Elizabeth McGovern („Ragtime”, „Dawno temu w Ameryce”, serial „Downtown Abbey”).